Karotis (şah damarı)
Soru 1 : Şah damarı (karotis) darlığı neden çok önemlidir.
Cevap 1 : Beynimize sağ ve solda olmak üzere iki şah damar yani karotis arter kan götürür. Oksijensizliğe 30 dk dayanabilen kalp ve 6 saat dayanabilen bacaklarımız yanında, kansızlığa ancak 3 dk dayabilen beynimiz bu nedenle en hayati organımızdır. Karotis damarlarda ciddi darlık veya tıkanıklık olduğu zaman hastalar ani felç geçirerek beyinde kalıcı hasarlar oluşur.
Soru 2 : Karotis yani şah damarlarda darlık ve tıkanıklığın nedeni nedir? Kimlerde bu sorun görülür?
Cevap 2 : şah damarlarında felçe neden olan darlık veya tıkanmanın en önemli nedeni damar sertliğidir. Bu hastalık daha çok sigara içen ileri yaşlı erkek ve kadınlarda görülür. Darlık için diğer risk faktörleri ise yüksek tansiyon, yüksek kan yağları, şeker hastalığı sayılabilir. Damar sertliği tüm damarları tutan yaygın bir hastalık olduğu için eğer kalp damarlarınızda yani koroner damarlarda sorun varsa şah damarlarınızda da sorun olma olasışığı yüksektir.
Soru 3 : Şah damarlarında sorun olduğunu felç geçirmeden nasıl anlayabiliriz?
Cevap 3 : Şah damarlarında sorun olan hastalarda vücudun bir yarısını ilgilendiren kol ve bacakta güçsüzlük, geçici körlük ve geçici şuur kaybı gibi belirtiler olabilir. Ancak tavsiyemiz kalp damarları yani coroner damarlarınızda veya bacak atar damarlarında darlık veya tıkanıklık varsa mutlaka şah damarlarınıza da ultrason ile baktırmalısınız.
Soru 4 : Şah damarı darlıklarında felç geçirmemek için damarı açmanın yöntemleri nelerdir?
Cevap 4 : şah damarındaki %50 ve üzerindeki darlıklara şikayette varsa, %70 üzerindeki darlıklara şikayet olmasa da felç riskini önlemek için damar açma girişimi yapılmalıdır. Şah damarı açma girişimi kasıktan girilerek anjioda stent ile ameliyatsız ve hasta uyutulmadan ameliyathanede yapılabilir.
Soru 5 : Hangi hastalarda şah damarı açma işlemi ameliyatsız anjioda veya hasta uyutulmadan ameliyathanade yapılır?
Cevap 5 : Şah damarının açılmasında en kesin, en az riskli ve kalıcı yöntem ameliyatla hasta uyutulmadan damarın açılmasıdır. Eğer hasta ameliyat olamayacak kadar yaşlı ise, daha once şah damarı ameliyatı oldu ise şah damarının stent ile ameliyatsız açılması daha uygun olur. Ancak unutulmamalıdır ki stent ile damarı açma sırasında felç geçirme riski daha yüksektir.
Soru 6 : Şah damarı açma ameliyatları nasıl yapılır?
Cevap 6 : Şah damarı ameliyatıtıpkı portakalın kabuğunu kesip içini çıkartır gibi, şah damarının içi açılır darlığı yapan plak temizlenir ve damar yama konularak tekrar kapatılır?
Soru 7 : Şah damarı ameliyatları sırasında hangi yöntem ve cerrahi teknikler kullanılmalıdır?
Cevap 7 : Şah damarı darlıklarında damar açma ameliyatının bizzat kendisi doğru teknikler kullanımazsa felç nedeni olabilir. Bunu önlemek için öncelikle hastalar uyutulmadan konuşarak genel anestezi almadan ameliyat edilir. Eğer bu mümkün değilse geçici köprü (shunt) adını verdiğimiz beyine kan akışının devamlılığını sağlayan özel bir cihaz kullanılmalıdır.
Soru 8 : Şah damarı ameliyatlarında hastanın uyanık olması ve konuşuyor olması yani genel anestezi almasının ne gibi avantajları vardır.
Cevap 8 : Hasta uyanıkken yapılan şah damarı ameliyatlarında hasta sürekli konuşturulduğundan felç geçirme durumu önceden fark edilerek gerekli tedbirler alınır. Ayrıca hasta genel anastezi almadığı için bir gün sonra evine taburcu edilebilir.
Soru 9 : Uyanık ameliyat edilme şansı olmayan hastalarda beyne kan akışının devamlılığını sağlayan geçici köprü (shunt) dediğimiz özel bir cihazın kullanılmasının faydaları nelerdir?
Cevap 9 : Şah damarında darlık olan insanın ameliyatı o damarın kan akımını kesmeden içinden kan geçiyorken yapılması mümkün değildir. Ancak ameliyatı yapmak ve damarı temizlemek için yapılan ameliyat sırasında kan akımı tamamen kesilirse ameliyat sırasında felç geçirme riski yüksektir. Bu nedenle ameliyat sırasında beyine başka bir bölgeden özel bir cihazla kan verilmeye devam ederken ilgili bölgede ameliyatsız kansız yapılabilir. Bu alete geçici köprü veya shunt diyoruz. Karotis yani şah damarı ameliyatlarında geçici shunt köprü kullanılmadan ameliyat sırasında sorun yaşama riski yüksektir.
Soru 1 : Şah damarı (karotis) darlığı neden çok önemlidir.
Cevap 1 : Beynimize sağ ve solda olmak üzere iki şah damar yani karotis arter kan götürür. Oksijensizliğe 30 dk dayanabilen kalp ve 6 saat dayanabilen bacaklarımız yanında, kansızlığa ancak 3 dk dayabilen beynimiz bu nedenle en hayati organımızdır. Karotis damarlarda ciddi darlık veya tıkanıklık olduğu zaman hastalar ani felç geçirerek beyinde kalıcı hasarlar oluşur.
Soru 2 : Karotis yani şah damarlarda darlık ve tıkanıklığın nedeni nedir? Kimlerde bu sorun görülür?
Cevap 2 : şah damarlarında felçe neden olan darlık veya tıkanmanın en önemli nedeni damar sertliğidir. Bu hastalık daha çok sigara içen ileri yaşlı erkek ve kadınlarda görülür. Darlık için diğer risk faktörleri ise yüksek tansiyon, yüksek kan yağları, şeker hastalığı sayılabilir. Damar sertliği tüm damarları tutan yaygın bir hastalık olduğu için eğer kalp damarlarınızda yani koroner damarlarda sorun varsa şah damarlarınızda da sorun olma olasışığı yüksektir.
Soru 3 : Şah damarlarında sorun olduğunu felç geçirmeden nasıl anlayabiliriz?
Cevap 3 : Şah damarlarında sorun olan hastalarda vücudun bir yarısını ilgilendiren kol ve bacakta güçsüzlük, geçici körlük ve geçici şuur kaybı gibi belirtiler olabilir. Ancak tavsiyemiz kalp damarları yani coroner damarlarınızda veya bacak atar damarlarında darlık veya tıkanıklık varsa mutlaka şah damarlarınıza da ultrason ile baktırmalısınız.
Soru 4 : Şah damarı darlıklarında felç geçirmemek için damarı açmanın yöntemleri nelerdir?
Cevap 4 : şah damarındaki %50 ve üzerindeki darlıklara şikayette varsa, %70 üzerindeki darlıklara şikayet olmasa da felç riskini önlemek için damar açma girişimi yapılmalıdır. Şah damarı açma girişimi kasıktan girilerek anjioda stent ile ameliyatsız ve hasta uyutulmadan ameliyathanede yapılabilir.
Soru 5 : Hangi hastalarda şah damarı açma işlemi ameliyatsız anjioda veya hasta uyutulmadan ameliyathanade yapılır?
Cevap 5 : Şah damarının açılmasında en kesin, en az riskli ve kalıcı yöntem ameliyatla hasta uyutulmadan damarın açılmasıdır. Eğer hasta ameliyat olamayacak kadar yaşlı ise, daha once şah damarı ameliyatı oldu ise şah damarının stent ile ameliyatsız açılması daha uygun olur. Ancak unutulmamalıdır ki stent ile damarı açma sırasında felç geçirme riski daha yüksektir.
Soru 6 : Şah damarı açma ameliyatları nasıl yapılır?
Cevap 6 : Şah damarı ameliyatıtıpkı portakalın kabuğunu kesip içini çıkartır gibi, şah damarının içi açılır darlığı yapan plak temizlenir ve damar yama konularak tekrar kapatılır?
Soru 7 : Şah damarı ameliyatları sırasında hangi yöntem ve cerrahi teknikler kullanılmalıdır?
Cevap 7 : Şah damarı darlıklarında damar açma ameliyatının bizzat kendisi doğru teknikler kullanımazsa felç nedeni olabilir. Bunu önlemek için öncelikle hastalar uyutulmadan konuşarak genel anestezi almadan ameliyat edilir. Eğer bu mümkün değilse geçici köprü (shunt) adını verdiğimiz beyine kan akışının devamlılığını sağlayan özel bir cihaz kullanılmalıdır.
Soru 8 : Şah damarı ameliyatlarında hastanın uyanık olması ve konuşuyor olması yani genel anestezi almasının ne gibi avantajları vardır.
Cevap 8 : Hasta uyanıkken yapılan şah damarı ameliyatlarında hasta sürekli konuşturulduğundan felç geçirme durumu önceden fark edilerek gerekli tedbirler alınır. Ayrıca hasta genel anastezi almadığı için bir gün sonra evine taburcu edilebilir.
Soru 9 : Uyanık ameliyat edilme şansı olmayan hastalarda beyne kan akışının devamlılığını sağlayan geçici köprü (shunt) dediğimiz özel bir cihazın kullanılmasının faydaları nelerdir?
Cevap 9 : Şah damarında darlık olan insanın ameliyatı o damarın kan akımını kesmeden içinden kan geçiyorken yapılması mümkün değildir. Ancak ameliyatı yapmak ve damarı temizlemek için yapılan ameliyat sırasında kan akımı tamamen kesilirse ameliyat sırasında felç geçirme riski yüksektir. Bu nedenle ameliyat sırasında beyine başka bir bölgeden özel bir cihazla kan verilmeye devam ederken ilgili bölgede ameliyatsız kansız yapılabilir. Bu alete geçici köprü veya shunt diyoruz. Karotis yani şah damarı ameliyatlarında geçici shunt köprü kullanılmadan ameliyat sırasında sorun yaşama riski yüksektir.
