ATAR DAMARLAR
Kalbin pompaladığı temiz kanı kollara, bacaklara, kafaya ve iç organlara taşıyan damarlara periferik atar damarlar, buralarda oluşan kirli kanı tekrar kalbe ulaştıran damarlara periferik toplardamarlar denir.
TIKAYICI PERİFERİK ATARDAMAR HASTALIĞI
Periferik atar damarlarında oluşan daralma veya tıkanma nedeni ile kalbin pompaladığı temiz kanın kollara, bacaklara, kafaya ve iç organlara yeterince ulaştırılamamasına tıkayıcı periferik damar hastalıkları denir.
TIKAYICI PERİFERİK ATARDAMAR HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ
Hastaların şikâyetlerini belirleyen temel faktörler:
- Hastalıktan etkilenen atar damarın temiz kanı taşıdığı organa ve bölgeye bağlıdır.
- Damarda ortaya çıkan daralmanın derecesine bağlıdır.
KAFAYA GİDEN ATARDAMARLARIN (ŞAH DAMARI) HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ
1-Yüksek tansiyon.
2-Bilinen bir nedeni bulunmayan ve ani gelişen şiddetli baş ağrısı.
3-Baş dönmesi ve denge bozukluğu.
4-Konuşma bozukluğu.
5-Görme kaybı.
6-Algılama ve anlamada zorlanma.
7-Yüz, kol veya bacaklarda, ani başlangıçlı, tek taraflı güçsüzlük veya uyuşukluk hali.
8-Felç.
KOLLARA GİDEN ATARDAMARLARIN HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ
1-Kol ve omuzlarda kolay yorulma, güçsüzlük.
2-Parmak uçlarında daha belirgin olmak üzere ciltte renk değişimi.
3-Ellerde üşüme.
4-El tırnaklarında kabalaşma.
5-Parmak uçlarında başlayan ve iyileşmeyen yaralar.
BACAKLARA GİDEN ATARDAMARLARIN HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ
1- Yürüme sırasında başlayan istirahatte geçen bacak ve kalça kaslarında kramp, ağrı.
2- Yürüme mesafesinin kısalması.
- Parmak uçlarında daha belirgin olmak üzere bacaklarda soğukluk, solukluk.
- Tırnaklarda kalınlaşma kabalaşma
- Ayak kıllarında azalma
- Hastalığın ilerlemesi ile ayak ve bacaklardaki ağrı sürekli ağrı.
- Ayak parmaklarında, topukta iyileşmeyen yaralar ve uzuv kaybı.
TIKAYICI PERİFERİK ATARDAMAR HASTALIĞININ NEDENİ
Ateroskleroz’a diğer adı ile damar sertliğine bağlı olarak damar çapında daralmaya hatta tıkanmaya neden olacak şekilde plak oluşumu sonucunda oluşur.
Damar sertliğinin oluşumunu kolaylaştırıcı faktörler:
- Kanda kolesterol ve trigliserid seviyelerinin yüksek olması
- Hipertansiyon
- Sigara kullanımı
- İnsülin direnci
- Diyabet sebebiyle kandaki şeker miktarının yüksek olması
- Sağlıksız beslenme alışkanlıkları
- Bel çevresinin genişlemesi (abdominal obezite)
- Hareketsiz yaşam
- Hava kirliliği
- Genetik faktörler
TIKAYICI PERİFERİK ATARDAMAR HASTALIĞININ TEDAVİSİ
Tıkayıcı periferik atar damar hastalığının tedavisi hastalanan damarın yerine ve hastalığın şiddetine bağlı olarak değişmekle birlikte birçok farklı branş hekiminin birlikte çalışmasının gerekli olduğu çok yönlü bir süreçtir. Tedavi iki temel kısımdan oluşur.
I- Tıkayıcı atardamar hastalığın ilerlemesini önleyici tedaviler.
1-Yaşam tarzı değişikliğine gidilmeli, aktif bir yaşam seçilmeli.
2- Düzenli bir şekilde yürüyüş egzersizleri yapılmalıdır.
3-Hastanın kilo kontrolü, kan şekeri, kan basıncı ve kan yağlarının kontrolü yapılmalı ve ideal seviyelerde olması sağlanmalıdır.
4-Sigarayı bırakmak da hayati önem taşır.
5-Hasta ilaç tedavi programına harfiyen uymalıdır.
II-Tıkayıcı atardamar hastalığı nedeniyle vücut bölgesinin kaybettiği kan akışını tekrar sağlayacak tedaviler.
1-Girişimsel yöntemler denilen balon anjio ve stent uygulamaları.
2-Cerrahi yöntemler denilen tıkayıcı plağın cerrahi olarak çıkarılması ( özelikle şah damarı tıkayıcı hastalığında, karotis endarterektomi)
3-Bypass cerrahisi (tıkanan damar bölgesini aşacak şekilde yeni atar damar oluşturulması).