Şah damarı (karotis) darlık ve tıkanıklık nedenleri:

Şeker hastalığı, sigara, ileri yaş, obezite, yüksek tansiyon, kan yağlarının yüksek olması gibi nedenlerle oluşan damar sertliği koroner ve bacak damarlarımızda darlık ve tıkanıklığa yol açtığı gibi beynimizi besleyen damarlar olan şah damarlarında da sorunlara neden olabilir. Oksijensizliğe 30 dk dayanabilen kalp ve 6 saat dayanabilen bacaklarımız yanında, kansızlığa ancak 3 dk dayabilen beynimizin bu nedenle en hayati organımızdır ve özel ilgiyi, dikkati hak etmektedir.

Belirtileri nelerdir:

Vücudumuzun komuta merkezi olan beynimiz oksijensizliğe  ancak 3 dk dayanabiliyor olduğundan vücudumuzdaki en hassas organdır. Beynimize kan götüren ve boynumuzun iki tarafında bulunan şah damarlarındaki damar sertliğine bağlı darlık ve tıkanıklıklarda beyne yeterli kan gitmemesine bağlı şikayetler geçici körlük, geçici bilinç kaybı ve vücudumuz tek tarafında kol ve bacaklarda güç kaybı olarak sıralanabilir. Şah damarlarındaki darlık sonucu o bölgeden beyne giden minik pıhtılar veya beyne giden kan akımın geçici azalması bu şikayetlere neden olabilir.

Kimler bu konuda dikkatli olmalıdır?

50 yaş üstü, şeker hastalığı, yüksek tansiyonu, kan yağlarında yükseklik, sigara içen kişiler ve koroner kalp damarlarında darlık saptanan kişiler özellikle bu konuya dikkat etmelidirler. Bu kişilerde olan geçici körlük, kol ve bacaklarda güç kaybı ve geçici bilinç kaybı hemen daima beyne giden kan akımında bir sorun olduğunun işaretidir.

Tanı nasıl konur?

Şah damarlarında darlık ve tıkanıklıkları saptamanın çok kolay bir yolu vardır. Eğer şikayetiniz varsa beyne giden şah damarlarının durumu basit bir Doppler ultrasonu ile saptanabilir.

Geçici görme kaybı, bilinç kaybı ve kol ve bacaklarda güçsüzlük şikayeti olan hastalarda %50 ve üzeri şah damarlarında darlık müdahale gereğini doğurur. Özel durumlar dışında güvenli ve kalıcı bir şekilde şah damarlarındaki darlığın açılması için ameliyatla mevcut darlığa neden olan ve pıhtı kaynağı aterosklerotik plağın temizlenmesi doğru bir seçenektir. Bu amaçla şah damarı (karotis) temizleme ameliyatı  güvenle yapılmaktadır.

Şah damarı (karotis) darlık ve tıkanıklıklarının ameliyatla tedavisi

Beynimiz için maksimum özen, şah damarı temizleme ameliyatlarında (karotis endarterektomi) maksimum özeni gerektirir. Nasıl ki tıkalı bir su borusunu ana vanayı kapatmadan temizleyemeyeceğimiz gibi, şah damarı ameliyatlarını da kan akımını durdurmadan yapmak olası değildir. Zaten darlık nedeni ile az kan giden beynimize kan akımını durdurunca hiç kan gitmeyecek ve bu durum ameliyatlarda yaşanabilecek inme riskini arttırabilecektir.

Şah damarı ameliyatlarında, özellikle iki taraflı sorun varsa kan akımının devamlılığı çok önemlidir.

Beyine ameliyat sırasında kan akımının devamlılığını sağlayan şant adı verilen geçici bypaslar şah damarı ameliyatlarında, özellikle iki taraflı şah damarı darlığı olan hastalarda inme riskini azaltmaktadır. Özellikle iki taraflı şah damarlarında darlık olan hastalarda beyine giden kan akımını durdurmadan ameliyat yapılması riskleri azaltır.

Unutulmamalıdır ki, şah damarlarındaki darlığa bağlı geçicikörlük, geçici bilinç kaybı ve vücudun bir tarafındaki kol ve bacaklarda geçici güç kaybı, daha büyük sorunların yani insanı yatağa mahkum eden kalıcı felçlerin habercisi olabilir.

Damar sertliği için risk grubunda iseniz, koroner damarlarınızda sorun saptanmış ise basit bir ultrason ile şah damarlarınızı kontrol ettirmek size geleceği kazandırabilir. Eğer şah damarlarınızda ciddi darlık saptanmış ise şikayetiniz olsun olmasın bir nörolog veya kalp damar cerrahı size görmeli. Eğer ki şah damarınızın temizlenmesi gerekiyor ise ameliyatla bunu yapmak beyne giden kan akımını kesmeden daha az risklidir.